Wat kost een rechtszaak?

Wat kost een rechtszaak?

Bestaat er een geschil en lukt het de betrokken partijen niet om er samen uit te komen, dan kan een gerechtelijke procedure in sommige gevallen een oplossing bieden. Maar wat kost een rechtszaak?

De hoogte van de kosten van een rechtszaak zijn onder andere afhankelijk van de duur, de omvang van het geschil, de mate van verweer en de hoogte van de vordering. De hoogte van de kosten van een rechtszaak zijn daarnaast mede afhankelijk van de keuzes die u voor en tijdens de procedure maakt. In het algemeen zijn de kosten voor een procedure in de volgende posten onder te verdelen:

Niet voor elke procedure zullen alle hierboven vermelde kostenposten van toepassing zijn. Zo is in veel procedures geen oordeel van een deskundige vereist en worden hiervoor derhalve geen kosten gemaakt. Hieronder wordt per kostenpost toegelicht hoe deze kosten zijn opgebouwd en in welke gevallen deze kosten gemaakt zullen worden.

Griffierecht

Griffierecht is het bedrag dat de betrokken partijen aan de rechtbank moeten betalen om een gerechtelijke procedure te starten. Met de griffierechten worden de kosten van de rechterlijke macht (grotendeels) betaald. De hoogte van het te betalen griffierecht wordt onder andere bepaald door het financiële belang bij de procedure en de hoogte van het inkomen van de betrokken partijen. De hoogte van de griffierechten worden regelmatig aangepast en onder andere gepubliceerd op Rechtspraak.nl.

Ook een gedaagde of verweerder dient veelal griffierecht te betalen. In een procedure bij de kantonrechter hoeft een gedaagde geen griffierecht te betalen. Wanneer u een advocaat heeft dan zal deze zorgdragen voor betaling van het griffierecht en deze kosten vervolgens aan u doorbelasten.

Betaalt de verzoekende of eisende partij het griffierecht niet op tijd, dan zal de rechtbank deze partij in beginsel niet ontvankelijk verklaren in het verzoek of de vordering. Dit betekent dat de rechtbank niet inhoudelijk zal beslissen op het verzoek of de vordering. Wanneer een gedaagde of verweerder verschijnt en het griffierecht niet op tijd betaalt, dan zal de rechtbank het verweer van deze partij niet betrekken in de beoordeling van het verzoek of de vordering. Dit heeft als gevolg dat de vordering of het verzoek in de meeste gevallen zal worden toegewezen. De verweerder of gedaagde blijft in dat geval wel de griffierechten aan de rechtbank verschuldigd.

Voor mensen met een laag inkomen geldt een lager griffierecht. U dient hiervoor een verzoek met inkomensverklaring bij de Raad voor de Rechtsbijstand in te dienen. Indien u een advocaat heeft, dan verzorgt uw advocaat deze aanvraag in overleg met u.

Deurwaarderskosten

Start u een dagvaardingsprocedure dan bent u verplicht om de wederpartij te dagvaarden. Het is verplicht de dagvaarding door een deurwaarder aan de wederpartij te laten betekenen. Hierdoor weet de gedaagde dat er een procedure tegen hem aanhangig wordt gemaakt. Dit houdt praktisch in dat de deurwaarder langs de wederpartij gaat en de dagvaarding afgeeft aan de wederpartij of iemand anders die op dat moment op het woonadres of het vestigingsadres aanwezig is. Indien er niemand aanwezig is, dan laat de deurwaarder de dagvaarding veelal achter in een gesloten envelop in de brievenbus van het betreffende adres. Voor het betekenen van de dagvaarding brengt de deurwaarder kosten in rekening.

Wanneer de rechtbank tijdens of ter afsluiting van de behandeling van een procedure een vonnis of een beschikking heeft gegeven, dan kan de deurwaarder dit vonnis in opdracht van een van de partijen aan de wederpartij(en) betekenen. Wanneer in het vonnis een partij is veroordeeld tot betaling van een geldbedrag of afgifte van een goed en geeft deze partij na betekening van het vonnis hier geen gevolg aan, dan kan de deurwaarder tot executie van het vonnis overgaan. Dat houdt in dat de deurwaarder goederen in beslag kan nemen om te verkopen zodat de geldvordering hiermee kan worden voldaan. Ook kan een deurwaarder bijvoorbeeld voor ontruiming van een onroerende zaak zorgdragen wanneer de rechter dit in het vonnis heeft bepaald. Ook voor deze werkzaamheden brengt de deurwaarder kosten in rekening.

Bovenvermelde werkzaamheden van de deurwaarder worden ambtshandelingen genoemd. Voor ambtshandelingen worden jaarlijks maximumtarieven vastgesteld in het Besluit tarieven ambtshandelingen gerechtsdeurwaarders (BTAG). Een deurwaarder mag daarom aan zijn opdrachtgever niet meer kosten in rekening brengen voor een ambtshandeling dan het tarief dat is vastgelegd in het BTAG. Het BTAG is onder andere te raadplegen op de website van de Koninklijke Beroepsorganisatie van Gerechtsdeurwaarders (KBvG).

Kosten advocaat of jurist

Voor degene die in Nederland een civiele procedure bij een rechtbank, een gerechtshof of de Hoge Raad aanhangig maakt, is in beginsel verplicht om vooraf een advocaat in de arm te nemen. Ook gedaagden in procedure bij de hierboven genoemde instanties zijn in beginsel verplicht om met een advocaat te verschijnen. Doet een gedaagde partij dat niet, dan gaat de rechter ervan uit dat de gedaagde partij niet is verschenen en zal er vervolgens door de betreffende gerechtelijke instantie bij beoordeling van het geschil in beginsel geen rekening worden gehouden met de argumenten van de gedaagde partij die zonder advocaat is verschenen. In de meeste gevallen wordt de vordering dan toegewezen.

Uitzondering op de verplichte procesvertegenwoordiging

Een uitzondering op de verplichte procesvertegenwoordiging door een advocaat zijn procedures bij de kantonrechter. Bij de kantonrechter is een ieder vrij om zelf een procedure te starten of verweer te voeren. Gelet op de vele regels met betrekking tot de procedure, maar ook bij de juridische kwalificatie van het geschil en onderbouwing van de vordering biedt een gespecialiseerde advocaat of jurist toch vaak uitkomst. De deskundigheid van een gespecialiseerde advocaat wordt in de praktijk ook veel ingezet om gelijk bij de kantonrechter te halen. Bijvoorbeeld omdat een advocaat ervaring heeft met het maken van de vertaalslag van feiten naar de juridische kwalificatie en daardoor in staat kan zijn om het standpunt helder onderbouwd aan de rechter over te brengen.

Een kantonrechter is bevoegd om zaken te behandelen met een waarde van minder dan € 25.000,- of wanneer het een expliciet in de wet opgenomen rechtsgebied betreft. Zo is de kantonrechter bevoegd om een verzoek tot vernietiging van een besluit van de vergadering van eigenaars in behandeling te nemen. Een kantonrechter is daarnaast bijvoorbeeld ook bevoegd om arbeids- of huurrechtelijk geschillen te behandelen.

De kosten van een advocaat of een jurist kunnen in hoogte verschillen. Veelal wordt door een advocaat of jurist gewerkt op basis van een uurtarief. Het tarief is veelal afhankelijk van de specialisatie en ervaring. Een hoger uurtarief heeft daarom niet altijd tot gevolg dat de totale kosten van de advocaat hoger zijn. Een meer ervaren en gespecialiseerde advocaat heeft immers voor veel werkzaamheden minder tijd nodig dan een beginnende en/of niet gespecialiseerde advocaat.

Het is in onder andere appartementsrechtelijke geschillen voor een advocaat niet toegestaan om te werken op basis van no cure no pay. Wel is het toegestaan om een vast bedrag voor behandeling van een gedeelte van of de gehele zaak overeen te komen. Het is raadzaam om voorafgaand met de advocaat duidelijke afspraken te maken over de hoogte van het tarief, wanneer de kosten in rekening worden gebracht en wie voor betaling van overige kosten (zoals de deurwaarder, griffierecht en deskundigen) zorgdraagt. Dit voorkomt onnodige verassingen achteraf.

U kunt veelal op advocaatkosten besparen door onnodig werk door de advocaat uit handen te nemen. Dit kunt u bijvoorbeeld doen door de stukken zo gestructureerd mogelijk aan te leveren en bij het begin van de zaak een tijdslijn te overhandigen waarin alle gebeurtenissen in chronologische volgorde uiteen worden gezet. Hiermee wordt voorkomen dat de advocaat onnodig tijd moet besteden aan het scheppen van orde en overzicht in het dossier, zodat hiermee tijd en daarom kosten worden bespaard.

Gesubsidieerde rechtsbijstand (toevoeging)

Voor personen met een laag inkomen en weinig vermogen die niet in staat zijn om rechtsbijstand te betalen, biedt de overheid gesubsidieerde rechtsbijstand. De overheid draagt dan bij aan de kosten voor rechtsbijstand door bijvoorbeeld een advocaat. Dit wordt ook wel een toevoeging genoemd. Er dient wel een goede reden voor de rechtsbijstand te zijn. Gesubsidieerde rechtsbijstand dient worden aangevraagd bij de Raad voor Rechtsbijstand. Afhankelijk van de hoogte van het vermogen van de aanvrager dient een eigen bijdrage te worden betaald. Meer over de vereisten voor het aanvragen van een toevoeging en de benodigde formulieren treft u op http://www.rvr.org.

Rechtsbijstandverzekering

Indien u bent verzekerd voor rechtsbijstand dan zullen veel kostenposten van een rechtszaak worden vergoed door uw verzekeraar. Veel verzekeringspolissen beperken zich tot bepaalde soort zaken waarvoor de verzekerde bij de verzekeraar aanspraak kan maken op vergoeding van de kosten. Zo kan het zijn dat iemand wel is verzekerd voor de kosten van een rechtszaak over zijn appartement, maar niet voor de kosten van een rechtszaak over zijn arbeidsovereenkomst. Waarvoor u verzekerd bent vindt u in terug in uw verzekeringspolis.

Door de Hoge Raad is herhaaldelijk bepaald dat een rechtsbijstandsverzekeraar altijd een vrije advocaatkeuze aan de verzekerde moet bieden. Ook voor gerechtelijke of administratieve procedures waarbij geen verplichte procesvertegenwoordiging geldt, dient de verzekeraar de verzekerde een vrije advocaatkeuze te bieden. De verzekeraar mag de verzekerde daarom niet verplichten om te worden bijgestaan door een advocaat of jurist die in dienst bij de verzekeraar is of de keuze te beperken tot advocaten van de bij de verzekeraar aangesloten kantoren. Wel kan in de verzekeringspolis een kostenmaximum zijn opgenomen.

Kosten getuigen en/of deskundigen

In sommige procedures dient een partij zijn stellingen te bewijzen met een oordeel van een deskundige of een getuige. De rechter stelt vooraf vast wie de kosten voor de deskundige of getuige voorlopig dient te voldoen. Bij het wijzen van het eindvonnis zal de rechter definitief bepalen wie de betreffende kosten dient te vergoeden.

Kosten getuigenverhoor

De kosten van een getuigenverhoor bestaan uit reiskosten en eventuele inkomsten die de getuige door het verhoor misloopt doordat hij niet kon werken. De rechter stelt deze kosten vast. Veelal gebeurt dit aan het einde van het verhoor.

Kosten deskundige

Het is mogelijk dat de rechter tijdens de procedure een deskundige benoemt. In dat geval zal de rechter eveneens bepalen welke partij(en) de kosten van deze deskundige moeten voorschieten. Bij het wijzen van het eindvonnis zal de rechter definitief bepalen welke partij de kosten van de deskundige dient te dragen. Veelal is dit afhankelijk van de uitkomst van het rapport. Het kan dus zijn dat de rechter tijdens de procedure bepaalt dat de eiser de kosten voor de deskundige moet voorschieten, maar dat in het eindvonnis wordt bepaald dat de gedaagde deze kosten moet vergoeden aan de eiser.

Ook is het mogelijk dat een deskundigenonderzoek voorafgaand aan een bodemprocedure bij de rechtbank zal plaatsvinden om vast te stellen of een eventuele procedure kans van slagen heeft. Dit wordt in de praktijk een voorlopig deskundigenbericht genoemd. De rechter kan in een daarop volgende procedure de wederpartij tot betaling van de kosten voor het deskundigenrapport veroordelen wanneer de rechter van oordeel is dat deze kosten redelijk zijn en zijn gemaakt ter vaststelling schade en/of aansprakelijkheid.

(proces)kostenveroordeling

Bij het eindvonnis bepaalt de rechter ook of een van de partijen de kosten van de procedure van de andere dient te voldoen. Deze kosten worden proceskosten genoemd. Tot de proceskosten worden onder andere het griffierecht en de kosten van de bijstand van een advocaat of jurist gerekend. De proceskosten worden door de rechter in de meeste gevallen vastgesteld aan de hand van de tabel Liquidatietarief rechtbanken en gerechtshoven, die op Rechtspraak.nl is gepubliceerd. Afhankelijk van het geldelijk belang en de omvang van de zaak en het aantal door de advocaat of jurist uitgevoerde proceshandelingen komt de rechter tot een bepaald bedrag. Hoewel het Liquidatietarief rechtbanken en gerechtshoven niet bindend is, worden deze in beginsel wel door de rechterlijke macht gevolgd.

Vaak is de hoogte van de veroordeling in de proceskosten afhankelijk van de mate waarin partijen over en weer in het gelijk zijn gesteld.

Geschreven door
Dennis Reijnders